BIERZMOWANIE

WPROWADZENIE TEOLOGICZNE I PASTORALNE

I. GODNOŚĆ SAKRAMENTU BIERZMOWANIA

1. Przez sakrament bierzmowania ochrzczeni przechodzą dalszą drogę chrześcijańskiego wtajemniczenia, przyjmując Ducha Świętego, który w dzień Pięćdziesiątnicy został zesłany przez Pana na Apostołów.

2. Przez to obdarowanie Duch Święty doskonalej upodobnia wiernych do Chrystusa i daje im moc do dawania o Nim świadectwa i do budowania Jego Ciała w wierze i miłości. Otrzymują także niezniszczalny charakter, czyli znamię Pańskie, tak, że sakramentu bierzmowania nie można powtarzać.

II. OBOWIĄZKI I POSŁUGI W CZASIE CELEBRACJI BIERZMOWANIA

Zadania wspólnoty i rodziców

3. Przygotowanie ochrzczonych do przyjęcia sakramentu bierzmowania należy przede wszystkim do Ludu Bożego. Zadaniem duszpasterzy jest troska, aby wszyscy ochrzczeni doszli do pełnego wtajemniczenia chrześcijańskiego i zostali starannie przygotowani do bierzmowania. Dorosłym katechumenom, którzy bezpośrednio po chrzcie mają przyjąć bierzmowanie, pomaga wspólnota chrześcijańska, a przede wszystkim kolejne stopnie okresu katechumenatu, w czym współdziałają katecheci, rodzice chrzestni i członkowie miejscowego Kościoła przez katechezę i wspólne celebracje. Taki przebieg katechumenatu należy odpowiednio dostosować do tych, którzy zostali ochrzczeni w dzieciństwie i dopiero w wieku dojrzałym przystępują do bierzmowania. Natomiast obowiązkiem chrześcijańskich rodziców jest troska o pełną inicjację dzieci do życia sakramentalnego, tak przez formowanie w nich ducha wiary i stopniowe jego umacnianie, jak i przez przygotowanie do owocnego przyjęcia sakramentów bierzmowania i Eucharystii, niekiedy z pomocą instytucji zajmujących się formacją katechetyczną. To zadanie rodziców ukazuje się także przez ich czynny udział w celebracji sakramentów.

Uroczysta i wspólnotowa celebracja

4. Ze względu na znaczenie dla miejscowego Kościoła należy zadbać o to, aby święte czynności miały świąteczny i uroczysty charakter. Osiąga się to przede wszystkim wtedy, gdy wszyscy kandydaci gromadzą się na wspólną celebrację. Do uczestnictwa w tej celebracji należy zaprosić cały Lud Boży, a szczególnie rodziny i przyjaciół kandydatów do bierzmowania oraz przedstawicieli miejscowej wspólnoty, aby przez to okazali swoją wiarę i owoce, jakie w nich zdziałał Duch Święty.

Świadek bierzmowania

5. Każdemu kandydatowi zwykle towarzyszy świadek, który przyprowadza go do przyjęcia sakramentu, przedstawia szafarzowi bierzmowania do namaszczenia krzyżmem, a potem będzie pomagał w wiernym wypełnianiu przyrzeczeń złożonych na chrzcie, według otrzymanego Ducha Świętego. Ze względu na współczesne warunki pastoralne wypada, aby chrzestny, jeżeli jest obecny, był także świadkiem bierzmowania. W ten sposób bowiem jaśniej ukazuje się związek między chrztem i bierzmowaniem, a funkcje i obowiązki chrzestnego są skuteczniej wypełniane. Nie wyklucza się jednak możliwości wybrania osobnego świadka bierzmowania. Także rodzice mogą osobiście przedstawiać swoje dzieci do bierzmowania. Ordynariusz miejsca, zważywszy okoliczności czasu i miejsca, ustala, jaki sposób postępowania należy zachować w jego diecezji.

6. Duszpasterze niech zatroszczą się o to, aby świadek bierzmowania, wybrany przez kandydata lub przez jego rodzinę, był duchowo odpowiedni do tej funkcji oraz odznaczał się następującymi przymiotami: a) był wystarczająco dojrzały do spełnienia tej funkcji; b) należał do Kościoła katolickiego i przyjął trzy sakramenty wtajemniczenia: chrzest, bierzmowanie i Eucharystię; c) nie był wykluczony przez prawo od spełniania zadania świadka bierzmowania.

Szafarz bierzmowania

7. Zwyczajnym szafarzem bierzmowania jest biskup. Zwykle on sam udziela tego sakramentu, aby wyraźniej ukazywał się związek z pierwszym wylaniem Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Po tym jak Apostołowie zostali napełnieni Duchem Świętym, sami przekazywali Go wiernym przez nałożenie rąk. W ten sposób otrzymanie Ducha Świętego przez posługę biskupa ukazuje ściślejszą więź, jak łączy bierzmowanych z Kościołem, oraz otrzymane polecenie dawania świadectwa o Chrystusie wśród ludzi. Oprócz biskupa z samego prawa władzę bierzmowania mają: a) prałat terytorialny i opat terytorialny, wikariusz apostolski i prefekt apostolski, administrator apostolski i administrator diecezjalny w granicach swojego terytorium i w czasie trwania urzędu; b) w odniesieniu do danej osoby, prezbiter, który na mocy urzędu lub zlecenia biskupa diecezjalnego udziela chrztu temu, kto przestał być dzieckiem, albo osobę już ważnie ochrzczoną dopuszcza się do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim; c) odnośnie do osób znajdujących się w niebezpieczeństwie śmierci, proboszcz, a nawet każdy prezbiter.

8. Biskup diecezjalny powinien udzielać bierzmowania osobiście albo zatroszczyć się o to, aby sakramentu udzielił inny biskup; jeżeli wymaga tego konieczność, może jednemu lub kilku wyznaczonym prezbiterom udzielić władzy do udzielania tego sakramentu. Z ważnej przyczyny, jak to się niekiedy zdarza z powodu wielkiej liczby kandydatów do bierzmowania, biskup oraz prezbiter, który na mocy prawa albo szczególnego pozwolenia kompetentnej władzy otrzymał władzę bierzmowania, może w poszczególnych wypadkach dobrać sobie prezbiterów, aby także oni razem z nim udzielali sakramentu. Radzi się zaprosić takich prezbiterów, którzy: a) albo pełnią specjalną funkcję lub urząd w diecezji, a mianowicie są wikariuszami generalnymi lub biskupimi, albo dziekanami; b) albo są proboszczami miejscowości, w których udziela się bierzmowania, proboszczami miejscowości, do których należą kandydaci do bierzmowania, lub prezbiterami, którzy włożyli specjalny trud w katechetyczne przygotowanie kandydatów do bierzmowania.

III. CELEBRACJA SAKRAMENTU

Znak sakramentu

9. Sakramentu bierzmowania udziela się przez namaszczenie krzyżmem na czole, którego dokonuje się z nałożeniem ręki i przez słowa: “Przyjmij znamię daru Ducha Świętego”. Nałożenie rąk, którego dokonuje się nad bierzmowanymi z modlitwą: “Boże wszechmogący”, chociaż nie jest konieczne do ważnego udzielenia sakramentu, ma jednak wielkie znaczenie dla całości obrzędu i pełniejszego zrozumienia sakramentu. Prezbiterzy, którzy niekiedy dołączają do głównego szafarza w udzielaniu sakramentu, razem z nim wyciągają ręce nad wszystkim kandydatami, nic jednak nie mówiąc. Cały obrzęd ma podwójne znaczenie. Przez nałożenie rąk na kandydatów do bierzmowania przez biskupa i kapłanów koncelebrujących, ukazuje się biblijny gest, przez który wzywa się daru Ducha Świętego, w sposób doskonale dostosowany do zrozumienia ludu chrześcijańskiego. W namaszczeniu krzyżmem i w słowach, jakie mu towarzyszą, w jasny sposób wyraża się skutek daru Ducha Świętego. Ochrzczony naznaczony ręką biskupa pachnącym olejem, otrzymuje niezniszczalny charakter, znamię Pańskie, razem z darem Ducha Świętego, który doskonalej upodabnia go do Chrystusa i udziela mu łaski rozlewania wśród ludzi “dobrej woni” (por. 2Kor 2, 14).

10. Biskup konsekruje święte krzyżmo we Mszy, którą sprawuje w tym celu zwykle w Wielki Czwartek.

11. Dorosłych katechumenów oraz dzieci, które otrzymują chrzest w wieku nauczania katechizmu, bezpośrednio po chrzcie dopuszcza się zwykle do bierzmowania i Eucharystii. Jeżeli nie jest to możliwe, otrzymują bierzmowanie w czasie innej wspólnej celebracji (por. nr 4). Podobnie dorośli, ochrzczeni w dzieciństwie, po odpowiednim uprzednim przygotowaniu we wspólnej celebracji otrzymują bierzmowanie i Eucharystię.

W kościele łacińskim bierzmowanie dzieci odkłada się zwykle do około siódmego roku życia. Jednak z racji pastoralnych, a przede wszystkim, aby głębiej wpoić wiernym pełne posłuszeństwo Chrystusowi i nauczyć ich dawania mężnego świadectwa, Konferencje Episkopatu mogą ustalić wiek, jaki wyda im się odpowiedniejszy, tak, aby ten sakrament był udzielany w dojrzalszym wieku, po odpowiednim przygotowaniu. Wtedy należy jednak przedsięwziąć środki ostrożności, aby w razie niebezpieczeństwa śmierci albo poważnych trudności innego rodzaju, dzieci otrzymywały bierzmowanie w odpowiednim czasie, nawet przed dojściem do używania rozumu i aby nie zostały pozbawione łaski sakramentalnej.

Przygotowanie do bierzmowania

12. Kandydat, aby otrzymać bierzmowanie powinien być ochrzczony. Ponadto, jeżeli ma używanie rozumu, powinien być w stanie łaski, odpowiednio pouczony i przygotowany do odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych. Konferencje Episkopatu mają obowiązek określić program duszpasterski, aby kandydaci, zwłaszcza dzieci, zostali dobrze przygotowani do bierzmowania.

W stosunku do dorosłych należy odpowiednio dostosować zasady, jakie obowiązują w poszczególnych diecezjach przy dopuszczaniu katechumenów do chrztu i Eucharystii. Przede wszystkim należy zatroszczyć się o to, aby bierzmowanie poprzedziła odpowiednia katecheza, a spotkania kandydatów ze wspólnotą chrześcijańską i poszczególnymi wiernymi stanowiły dla nich skuteczną i wystarczającą pomoc w formacji do dawania świadectwa życiem chrześcijańskim i do wykonywania apostolatu. Ponadto ich pragnienie uczestniczenia w Eucharystii powinno być prawdziwe (por. Chrześcijańskie wtajemniczenie dorosłych, “Wprowadzenie teologiczne i pastoralne”, nr 19). Przygotowanie dorosłego ochrzczonego do bierzmowania zbiega się niekiedy z przygotowaniem do małżeństwa. Jeżeli w takim wypadku przewiduje się, że nie można będzie spełnić warunków do owocnego przyjęcia bierzmowania, ordynariusz miejsca osądzi, czy nie byłoby lepiej odłożyć je na czas po zawarciu małżeństwa. Jeżeli bierzmowania udziela się wiernemu mającemu używanie rozumu i znajdującego się w niebezpieczeństwie śmierci, jeśli to możliwe, należy poprzedzić je przygotowaniem duchowym, dostosowanym do okoliczności.

13. Bierzmowania udziela się zwykle w czasie Mszy świętej, aby jaśniej ukazał się ścisły związek tego sakramentu z całym wtajemniczeniem chrześcijańskim, które osiąga szczyt w przyjęciu Ciała i Krwi Chrystusa. Z tej racji bierzmowani uczestniczą w Eucharystii, przez która ich wtajemniczenie chrześcijańskie zostaje dopełnione. Jeżeli bierzmowanie mają otrzymać dzieci, które jeszcze nie przyjęły Najświętszej Eucharystii i w czasie tej celebracji liturgicznej nie będą dopuszczone do pierwszej Komunii, albo jeżeli przemawiają za tym szczególne okoliczności, bierzmowania udziela się poza Mszą. Ilekroć udziela się bierzmowania poza Mszą, poprzedza je liturgia słowa Bożego.

Gdy bierzmowania udziela się w czasie Mszy, wypada, aby szafarz bierzmowania sam ją celebrował, a nawet koncelebrował, przede wszystkim z prezbiterami, którzy zostali dołączeni do udzielania razem z nim sakramentu. Jeżeli Mszę sprawuje inny kapłan, wypada, aby biskup przewodniczył liturgii słowa, spełniając to wszystko, co zwykle należy do celebransa i na końcu Mszy udzielił błogosławieństwa.

Należy przykładać wielką wagę do celebracji liturgii słowa Bożego, od której zaczynają się obrzędy bierzmowania. Albowiem ze słuchania słowa Bożego wypływa różnorakie działanie Ducha Świętego w Kościele i w każdym ochrzczonym i bierzmowanym, a przez nie objawia się wola Boża w życiu chrześcijan. Doniosłe znaczenie ma również odmówienie Modlitwy Pańskiej przez bierzmowanych razem z ludem albo we Mszy przed Komunią, albo poza Mszą przed błogosławieństwem, ponieważ sam Duch Święty modli się w nas, a chrześcijanin w Duchu mówi: “Abba, Ojcze”.

Zapisanie w księdze bierzmowanych

14. Nazwiska bierzmowanych, szafarza, rodziców i świadków, miejsce i dzień udzielenia bierzmowania należy zapisać w księdze bierzmowanych przechowywanej w Kurii diecezjalnej, albo gdzie wskaże Konferencja Biskupów lub biskup diecezjalny oraz w księdze przechowywanej w archiwum parafialnym. Proboszcz powinien zawiadomić proboszcza miejsca chrztu o udzielonym bierzmowaniu, aby dokonał adnotacji zgodnie z prawem.

15. Jeżeli miejscowy proboszcz w czasie bierzmowania był nieobecny, szafarz bierzmowania ma obowiązek osobiście lub przez inną osobę powiadomić go jak najszybciej o udzielonym bierzmowaniu.

IV. ADAPTACJE, KTÓRYCH MOŻNA DOKONAĆ W OBRZĘDACH BIERZMOWANIA

16. Na podstawie Konstytucji o liturgii świętej (art. 63 b) do Konferencji Episkopatu należy przygotowanie w krajowych rytuałach rozdziału o bierzmowaniu odpowiadającego niniejszemu rozdziałowi Pontyfikału Rzymskiego i dostosowanego do potrzeb poszczególnych krajów. Po zbadaniu takiego rytuału przez Stolicę Apostolską można go będzie używać na terenach, dla których jest przeznaczony.

17. Konferencja Biskupów, wziąwszy pod uwagę miejscowe warunki, charakter i tradycje różnych ludów, rozważy, czy byłoby właściwe: a) adaptować formuły, w których odnawia się przyrzeczenia chrzcielne i wyznanie wiary, czy to idąc za tekstem zawartym w obrzędach chrztu, czy też dostosowując te formuły w ten sposób, aby lepiej odpowiadały sytuacji bierzmowanych; b) wprowadzić inny sposób udzielania pokoju przez szafarza po namaszczeniu czy to każdemu bierzmowanemu, czy też wszystkim razem.

18. W poszczególnych wypadkach, uwzględniając sytuację bierzmowanych, szafarz może wprowadzić do obrzędów pewne pouczenia i odpowiednio dostosować już istniejące, np. nadając im formę rozmowy, zwłaszcza z dziećmi, itd.

Gdy na podstawie prawa powszechnego albo na podstawie specjalnego indultu Stolicy Apostolskiej bierzmowania udziela szafarz nadzwyczajny, wypada, aby w homilii wspomniał, że pierwszym (zwyczajnym) szafarzem tego sakramentu jest biskup, i wyjaśnił, dlaczego także prezbiterzy otrzymują władzę bierzmowania na mocy prawa lub indultu Stolicy Apostolskiej.

V. CO NALEŻY PRZYGOTOWAĆ?

19. Do udzielania bierzmowania należy przygotować: a) szaty potrzebne do sprawowania Mszy świętej tak dla biskupa, jak i dla prezbiterów, jeśli są, aby razem z nim udzielać bierzmowania i będą z nim koncelebrować, gdy bierzmowania udziela się w czasie Mszy. Jeżeli Mszę sprawuje inny kapłan, wypada, aby szafarz bierzmowania i prezbiterzy, którzy razem z nim udzielają sakramentu, uczestniczyli we Mszy ubrani w szaty przepisane przy udzielaniu bierzmowania, to jest w alby i stuły; ponadto szafarz bierzmowania powinien włożyć kapę; takie same szaty należy włożyć, jeżeli bierzmowania udziela się poza Mszą; b) krzesła dla biskupa i prezbiterów, którzy razem z nim będą udzielać bierzmowania; c) naczynie (lub naczynia) ze świętym krzyżmem; d) Pontyfikał Rzymski albo Rytuał; e) gdy bierzmowania udziela się w czasie Mszy, wszystko, co jest potrzebne do sprawowania Mszy i do udzielenia Komunii pod obiema postaciami, jeżeli rozdaje się ją w ten sposób; f) to, co jest potrzebne do umycia rąk po namaszczeniu bierzmowanych.

ADAPTACJE WPROWADZONE DO OBRZĘDÓW BIERZMOWANIA W POLSCE

Na podstawie nr 12 powyższego “Wprowadzenia” biskupi polscy zalecają, aby przygotowanie bezpośrednie młodzieży szkolnej do przyjęcia sakramentu bierzmowania odbywało się przez trzy lata w klasach VI – VII – VIII. Ten etap przygotowania powinien mieć przede wszystkim charakter duchowy i polegać na udziale kandydata w systematycznych spotkaniach formacyjnych w parafii, celebracjach liturgicznych, a także rekolekcjach lub dniach skupienia. Przyjęcie sakramentu bierzmowania dokonuje się najwcześniej na zakończenie klasy VIII, jako ważne dopełnienie edukacji na etapie szkoły podstawowej (“Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania”, 14.03.2017). Biskupi polscy zdecydowali również, aby w obrzędach Komunii przywilej przyjęcia Komunii pod obiema postaciami dotyczył nie tylko kandydatów dorosłych, ale także młodszych.

Wybór czytań biblijnych został przystosowany do użycia liturgicznego: do siglów dodano tekst, czytania umieszczono w grupach tematycznych, dostosowanych do układu roku liturgicznego.

PRAWO DIECEZJALNE KOŚCIOŁA KALISKIEGO (PIERWSZY SYNOD DIECEZJI KALISKIEJ 2007-2009)

429. Bierzmowanie, zwane sakramentem dojrzałości chrześcijańskiej, mocą znamienia daru Ducha Świętego jednoczy chrześcijanina pełniej z Chrystusem i Kościołem, udziela mu siły do wzrastania w życiu Bożym, uzdalnia i zobowiązuje go, jako świadka Chrystusa, do apostołowania słowem i czynem w świecie, by jego życie społeczne i publiczne przepajać i kształtować duchem i wartościami Ewangelii, powołuje i uzdalnia do świadomego i aktywnego uczestniczenia w życiu Kościoła, zwłaszcza w liturgii niedzielnej Eucharystii.

430. Sakrament bierzmowania jest udzielany w zasadzie w kościele i podczas Mszy świętej.

431. Uroczystość bierzmowania jest wydarzeniem w życiu Kościoła w parafii, dlatego cała wspólnota parafialna powinna być dobrze poinformowana i przygotowana do uroczystości poprzez kazania, pouczenia, modlitwę. Szczególne znaczenie w przygotowaniu mają osobne spotkania z rodzicami i świadkami bierzmowania. Synod zachęca, aby w bliskości bierzmowania urządzić dla kandydatów, ich rodziców i świadków osobny dzień skupienia, połączony z przystąpieniem do sakramentu [pokuty i] pojednania. Uroczystość bierzmowania powinna zgromadzić parafię jak najliczniej w jej świątyni. Synod zachęca, by w miesiącach poprzedzających bierzmowanie organizować pielgrzymki do katedry, gdzie zostało poświęcone krzyżmo – materia sakramentu. Dniami szczególnie podatnymi dla organizowania pielgrzymek są: Wielki Czwartek, rocznica ustanowienia Diecezji, święcenia kapłańskie.

PRZYJMUJĄCY SAKRAMENT BIERZMOWANIA

432. Kandydat powinien wyrazić wolę przyjęcia tego sakramentu i być należycie przygotowanym, powinien także osiągnąć odpowiedni wiek umożliwiający mu odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych oraz świadome podjęcie zadań, do których zobowiązuje sakrament bierzmowania. Decyzja o dopuszczeniu do bierzmowania należy do proboszcza, który ją podejmuje po konsultacji z katechetami i rodzicami.

KIEDY UDZIELAĆ BIERZMOWANIA

433. W Diecezji Kaliskiej sakrament bierzmowania powinien być udzielony młodzieży na zakończenie nauki w gimnazjum. Gdy zachodzą poważne racje duszpasterskie może być udzielany później lub wcześniej, nie wcześniej jednak, niż w drugiej klasie gimnazjum. W parafiach większych bierzmowanie powinno być udzielane co roku, w mniejszych przynajmniej raz na trzy lata. Grupa przystępujących do bierzmowania nie powinna przekraczać 250 osób.

WYBÓR DRUGIEGO IMIENIA

434. Zgodnie ze zwyczajem kandydat może wybrać sobie drugie imię chrześcijańskie, inne od tego, jakie otrzymał na chrzcie. Będzie to imię patrona bierzmowania.

ZAPÓŹNIENI

435. Wierni, którzy z różnych powodów nie przyjęli sakramentu bierzmowania we właściwym czasie, powinni go przyjąć po należytym przygotowaniu najpóźniej przed wstąpieniem w związek małżeński. W takich przypadkach proboszczowie mogą posłać swoich kandydatów z odpowiednim zaświadczeniem, zawierającym dane i stwierdzającym wymagane przygotowanie, do parafii katedralnej w Kaliszu, lub do innej parafii, gdzie bierzmowanie jest udzielane.

ŚWIADEK BIERZMOWANIA

436. Świadek ma troszczyć się o to, aby bierzmowany postępował godnie, jak przystało uczniowi Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki wypływające z tego sakramentu. Świadkiem powinien być: katolik, bierzmowany, prowadzący życie zgodne z wiarą, wolny od kary kanonicznej, po ukończeniu 16 roku życia. Wypada, aby świadkiem bierzmowania był ktoś z chrzestnych bierzmowanego, w przypadku braku innych świadkiem może być ojciec lub matka bierzmowanego.

SZAFARZ BIERZMOWANIA

437. W Diecezji Kaliskiej sakramentu bierzmowania udzielają: biskup diecezjalny, biskup pomocniczy, a także prezbiterzy w przypadkach, w których biskup diecezjalny udzieli im takiego upoważnienia. W niebezpieczeństwie śmierci sakramentu bierzmowania może udzielić proboszcz lub inny prezbiter.

PROŚBA O UDZIELENIE BIERZMOWANIA

438. Proboszcz kieruje pismo do Kurii z prośbą o udzielenie bierzmowania, zaznaczając w nim liczbę kandydatów oraz jak wyglądało ich przygotowanie. Prośba winna być wniesiona najpóźniej do końca stycznia roku, w którym w parafii ma być bierzmowanie.

ZAPIS BIERZMOWANIA

439. Nazwiska bierzmowanych wraz ze wzmianką o szafarzu, rodzicach, świadkach, miejscu i dacie bierzmowania, należy wpisać do księgi bierzmowanych w miejscu udzielenia sakramentu. O udzieleniu bierzmowania należy powiadomić proboszcza miejsca chrztu, który je odnotuje w akcie chrztu bierzmowanego.

INSTRUKCJA “PRZYGOTOWANIE DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA W DIECEZJI KALISKIEJ” z 13 lipca 2022 roku

WPROWADZENIE

1. W trosce o rzetelne przygotowanie kandydatów oraz dla ujednolicenia katechezy przygotowującej do sakramentu bierzmowania, biorąc pod uwagę “Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące przygotowania do sakramentu bierzmowania”, przyjmujemy w Diecezji Kaliskiej następujące zasady przygotowania do bierzmowania.

GŁÓWNE CELE I ZADANIA

2. Głównym celem przygotowań jest głębsze zjednoczenie kandydata do bierzmowania z Chrystusem, większa zażyłość z Duchem Świętym oraz rozbudzenie zmysłu przynależności do Kościoła. Cel ten realizujemy podejmując następujące zadania:

a. wprowadzenie w głębszą, osobistą relację z Chrystusem,

b. wspieranie w otwarciu na działanie Ducha Świętego,

c. pomoc w zintegrowaniu życia z wyznawaną wiarą,

d. towarzyszenie w głębszym przeżywaniu modlitwy oraz liturgii Kościoła,

e. wprowadzenie w życie wspólnoty Kościoła,

f. zaangażowanie w dzieła podejmowane przez wspólnotę parafialną,

g. motywowanie do dawania świadectwa wiary i przynależności do Kościoła.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

3. Przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania powinno być ukierunkowane na kandydata, którego należy poznać, aby owocnie towarzyszyć mu w rozwoju łaski chrztu świętego oraz pomagać w pełniejszym otwarciu się na działanie Ducha Świętego i przyjęciu łaski sakramentu bierzmowania.

4. Przygotowanie do bierzmowania jest czasem, który powinien zaowocować umocnieniem i wzrostem wiary młodego człowieka, ponownym odkryciem piękna życia sakramentalnego oraz uświadomieniem znaczenia wartości chrześcijańskich, którymi warto w życiu się kierować. Z tego względu należy odchodzić od takiej organizacji formacji kandydatów do bierzmowania, która przypominałaby szkolną lekcję religii. Należy dołożyć starań, aby przygotowanie nabrało charakteru przede wszystkim ewangelizacyjnego, inicjacyjnego i formacyjnego. Przygotowanie powinno dopełniać te zadania katechezy, które w szkole nie są w pełni realizowane, m. in. formacja liturgiczna, wychowanie do modlitwy i wprowadzenie w życie wspólnoty Kościoła i do misji.

5. Przygotowanie powinni trwać dwa lata. Zaleca się, aby kandydaci rozpoczęli je na początku ósmej klasy szkoły podstawowej, a do sakramentu bierzmowania przystąpili pod koniec pierwszej klasy szkoły ponadpodstawowej. W mniejszych parafiach można organizować przygotowanie do bierzmowania dla dwóch lub trzech roczników kandydatów.

6. Przygotowanie powinno odbywać się według programu, który stanowi załącznik do niniejszej instrukcji.

7. Środowiskiem przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania, niezależnie od tego, gdzie kandydat uczęszcza do szkoły, jest parafia faktycznego zamieszkania kandydata.

8. Odpowiedzialność za organizację formacji kandydatów do bierzmowania spoczywa na proboszczu parafii, który we współpracy z duszpasterzami, katechetami i animatorami podejmuje odpowiednie działania.

9. Uczestnictwo w szkolnej lekcji religii jest koniecznym warunkiem rozpoczęcia formacji i dopuszczenia do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Kandydat do bierzmowania na początku formacji przygotowującej do przyjęcia tego sakramentu powinien poinformować o tym nauczyciela religii, a pod koniec formacji powinien odpowiednio wcześniej poprosić szkolnego katechetę o opinię na temat posiadanej wiedzy i świadectwa życia chrześcijańskiego. Opinię szkolnego katechety kandydat przedkłada duszpasterzowi, do którego należy ostateczna decyzja o dopuszczeniu do przyjęcia bierzmowania.

10. Duszpasterz podejmuje decyzję o wykorzystaniu podczas formacji kandydatów do bierzmowania pamiętników, kart formacyjnych lub kart spotkań, w których odnotowuje się uczestnictwo w praktykach religijnych oraz spotkaniach formacyjnych. Karty formacyjne powinny być punktem wyjścia do rozmowy z kandydatem o jego wierze i pobożności.

ZGŁOSZENIA KANDYDATA

11. Rozpoczęcie formacji do przyjęcia bierzmowania powinno opierać się na dobrowolności zgłaszających się. Nabór kandydatów powinien rozpocząć się we wrześniu każdego roku przede wszystkim dla uczniów, którzy rozpoczęli naukę w ósmej klasie szkoły podstawowej.

12. Koniecznym elementem rozpoczęcia przygotowań jest wstępna rozmowa duszpasterza z kandydatem w obecności rodzica lub opiekuna, która powinna być okazją do budowania relacji duszpasterza z młodym człowiekiem. Rozmowa powinna odbyć się w atmosferze życzliwości.

ORGANIZACJA PRZYGOTOWANIA DO PRZYJĘCIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA

13. Formacja kandydatów do przyjęcia sakramentu bierzmowania w Diecezji Kaliskiej obejmuje różne formy działań duszpasterskich i katechetycznych.

SPOTKANIA W MAŁYCH GRUPACH

14. Spotkania w ramach przygotowań powinny być organizowane w małych grupach (ok. 15 osób) i zasadniczo powinny odbywać się w salach parafialnych, a nie w kościele. Za ich przeprowadzenie odpowiada duszpasterz lub animator działający w porozumieniu i we współpracy z duszpasterzem. Przed spotkaniami w małych grupach animatorzy powinni odbywać spotkania formacyjne z duszpasterzem.

15. Spotkania w małych grupach wymagają dobrze przygotowanych animatorów. Wybór animatorów należy do proboszcza i do współpracujących z nim duszpasterzy. Należy zatroszczyć się o formowanie świeckich animatorów. Można skorzystać z animatorów uformowanych w ruchach kościelnych lub poprzez diecezjalne inicjatywy formacyjne.

CELEBRACJE

16. Dopełnieniem spotkań w małej grupie są celebracje, które mają charakter przeżyciowy i inicjacyjny. Ważne, aby odbywały się systematycznie, były dobrze przygotowane i wynikały z programu formacyjnego. Celebracje powinny odbywać się we wspólnocie przygotowujących się do bierzmowania.

DZIEŁA APOSTOLSKIE

17. Kandydat, poznawszy w czasie spotkań w małych grupach i przeżywszy podczas celebracji inicjacyjnych prawdy wiary, jest posłany, aby dzielił się tym, co otrzymał, wzrastając przeto w duchu służby. Dlatego też istotnym elementem formacji kandydatów, wynikającym z dynamiki przygotowania, jest angażowanie ich w dzieła apostolskie podejmowane w parafii i diecezji.

ROZMOWA DUSZPASTERSKA

18. Rozmowy duszpasterskie z kandydatami muszą zajmować odpowiednie miejsce w formacji. Wypada, aby podejmować je na początku formacji, na zakończenie pierwszego roku formacji oraz przed dopuszczeniem do sakramentu bierzmowania. Są one integralną częścią przygotowań oraz okazją do weryfikacji stopnia wzrostu w wierze, zaangażowania w formację oraz w życie liturgiczne i parafialne. Rozmowy te nie powinny przyjmować formy egzaminu.

INTEGRACJA I SKUPIENIE

19. W ramach przygotowań należy zadbać o formy posługi duszpasterskiej służące integracji młodzieży i wewnętrznemu skupieniu. Tego typu działania mogą odbywać się w parafii lub ośrodkach rekolekcyjnych (np. Przedborów, Kalisz-Winiary, Dobrzyca i inne). Elementem składowym formacji powinna być konferencja ewangelizacyjna, spowiedź i wspólnotowa Eucharystia. Należy zatroszczyć się o budowanie więzi między uczestnikami.

20. Można także skorzystać z diecezjalnych propozycji duszpasterskich, takich jak: StandUp, Światowy Dzień Młodzieży na poziomie diecezjalnym (niedziela Chrystusa Króla), DomSpot, Festiwal “Tratwa”, QUlturalne Bierzmowanie i inne inicjatywy diecezjalnego duszpasterstwa młodzieży.

FORMACJA RODZICÓW

21. W przygotowaniu młodzieży do bierzmowania nie można pominąć rodziców. Na początku formacji należy zorganizować spotkanie, podczas którego duszpasterz wyjaśni rodzicom etapy formacji oraz zaprosi ich do współpracy. Kolejne spotkanie powinno być na zakończenie pierwszego roku formacji, a trzecie na zakończenie formacji kandydatów. Spotkania z rodzicami są dobrą okazją do ewangelizowania rodzin oraz poznawania środowiska życia młodzieży.

ŚWIADEK BIERZMOWANIA

22. Przystępującemu do bierzmowania powinien towarzyszyć świadek, który ma troszczyć się o to, by bierzmowany postępował jak prawdziwy wyznawca Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z tym sakramentem (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 892). Wypada, aby świadkiem bierzmowania był ojciec lub matka chrzestna. Świadek bierzmowania powinien spełniać warunki określone w kan. 874 Kodeksu Prawa Kanonicznego [czyli te same warunki, które ma spełniać chrzestny].

IMIĘ PRZY BIERZMOWANIU

23. Przystępujący do bierzmowania może zachować imię chrzcielne lub wybrać imię świętego, który będzie dla niego wzorem życia chrześcijańskiego. Kryterium wyboru imienia powinno być piękno życia patrona. Bierzmowani powinni zapoznać się z życiorysem swojego patrona, uświadamiając sobie przymioty, które chcieliby naśladować w swoim życiu.

CZAS PRZYJĘCIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA

24. Okres przygotowania do bierzmowania jest wyjątkowym czasem towarzyszenia młodemu człowiekowi, który powinien otrzymać w czasie formacji pomoc, dzięki której umocni swoją wiarę oraz rozwinie duchowość. Dobrze przygotowana formacja do bierzmowania może zaowocować zaangażowaniem młodych w życie duszpasterskie parafii. Kontynuacją formacji będzie podjęcie zaangażowania przez młodych w grupach i wspólnotach, które działają w parafii.

25. Ważną sprawą jest to, aby młodzież zarówno przed bierzmowaniem jak i w czasie późniejszej religijnej i duchowej formacji uczestniczyła w wydarzeniach diecezjalnych.

KANDYDACI W PÓŹNIEJSZYM WIEKU

26. Przez kandydatów w późniejszym wieku rozumiemy tych, którzy ukończyli szkołę średnią, a jeszcze nie przyjęli sakramentu bierzmowania. Poznanie motywów, które skłaniają ich do przyjęcia sakramentu bierzmowania, może być bardzo pomocne w formacji tych kandydatów.

27. Obowiązek przygotowania kandydatów spoczywa na proboszczu parafii zamieszkania kandydata. Formację kandydatów w starszym wieku można zorganizować w dekanacie.

28. Przygotowanie dorosłych powinno trwać przynajmniej rok i nie powinno przyjmować pozoru przyspieszonego kursu, ale powinno opierać się na zasadach opisanych powyżej: spotkania w małych grupach, celebracje, dzieła apostolskie, rozmowy duszpasterskie.

29. Osoby odpowiednio przygotowane mogą przyjmować bierzmowanie w ustalonych wcześniej terminach w katedrze lub w parafiach. Kandydat powinien przedstawić w kancelarii parafii, w której przyjmuje bierzmowanie, metrykę chrztu, zaświadczenie o przystąpieniu do spowiedzi świętej i zaświadczenie własnego proboszcza o odbytym przygotowaniu do bierzmowania.