PRAWO DIECEZJALNE KOŚCIOŁA KALISKIEGO (PIERWSZY SYNOD DIECEZJI KALISKIEJ 2007-2009)
429. Bierzmowanie, zwane sakramentem dojrzałości chrześcijańskiej, mocą znamienia daru Ducha Świętego jednoczy chrześcijanina pełniej z Chrystusem i Kościołem, udziela mu siły do wzrastania w życiu Bożym, uzdalnia i zobowiązuje go, jako świadka Chrystusa, do apostołowania słowem i czynem w świecie, by jego życie społeczne i publiczne przepajać i kształtować duchem i wartościami Ewangelii, powołuje i uzdalnia do świadomego i aktywnego uczestniczenia w życiu Kościoła, zwłaszcza w liturgii niedzielnej Eucharystii.
430. Sakrament bierzmowania jest udzielany w zasadzie w kościele i podczas Mszy świętej.
431. Uroczystość bierzmowania jest wydarzeniem w życiu Kościoła w parafii, dlatego cała wspólnota parafialna powinna być dobrze poinformowana i przygotowana do uroczystości poprzez kazania, pouczenia, modlitwę. Szczególne znaczenie w przygotowaniu mają osobne spotkania z rodzicami i świadkami bierzmowania. Synod zachęca, aby w bliskości bierzmowania urządzić dla kandydatów, ich rodziców i świadków osobny dzień skupienia, połączony z przystąpieniem do sakramentu [pokuty i] pojednania. Uroczystość bierzmowania powinna zgromadzić parafię jak najliczniej w jej świątyni. Synod zachęca, by w miesiącach poprzedzających bierzmowanie organizować pielgrzymki do katedry, gdzie zostało poświęcone krzyżmo – materia sakramentu. Dniami szczególnie podatnymi dla organizowania pielgrzymek są: Wielki Czwartek, rocznica ustanowienia Diecezji, święcenia kapłańskie.
PRZYJMUJĄCY SAKRAMENT BIERZMOWANIA
432. Kandydat powinien wyrazić wolę przyjęcia tego sakramentu i być należycie przygotowanym, powinien także osiągnąć odpowiedni wiek umożliwiający mu odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych oraz świadome podjęcie zadań, do których zobowiązuje sakrament bierzmowania. Decyzja o dopuszczeniu do bierzmowania należy do proboszcza, który ją podejmuje po konsultacji z katechetami i rodzicami.
KIEDY UDZIELAĆ BIERZMOWANIA
433. W Diecezji Kaliskiej sakrament bierzmowania powinien być udzielony młodzieży na zakończenie nauki w gimnazjum. Gdy zachodzą poważne racje duszpasterskie może być udzielany później lub wcześniej, nie wcześniej jednak, niż w drugiej klasie gimnazjum. W parafiach większych bierzmowanie powinno być udzielane co roku, w mniejszych przynajmniej raz na trzy lata. Grupa przystępujących do bierzmowania nie powinna przekraczać 250 osób.
WYBÓR DRUGIEGO IMIENIA
434. Zgodnie ze zwyczajem kandydat może wybrać sobie drugie imię chrześcijańskie, inne od tego, jakie otrzymał na chrzcie. Będzie to imię patrona bierzmowania.
ZAPÓŹNIENI
435. Wierni, którzy z różnych powodów nie przyjęli sakramentu bierzmowania we właściwym czasie, powinni go przyjąć po należytym przygotowaniu najpóźniej przed wstąpieniem w związek małżeński. W takich przypadkach proboszczowie mogą posłać swoich kandydatów z odpowiednim zaświadczeniem, zawierającym dane i stwierdzającym wymagane przygotowanie, do parafii katedralnej w Kaliszu, lub do innej parafii, gdzie bierzmowanie jest udzielane.
ŚWIADEK BIEZRMOWANIA
436. Świadek ma troszczyć się o to, aby bierzmowany postępował godnie, jak przystało uczniowi Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki wypływające z tego sakramentu. Świadkiem powinien być: katolik, bierzmowany, prowadzący życie zgodne z wiarą, wolny od kary kanonicznej, po ukończeniu 16 roku życia. Wypada, aby świadkiem bierzmowania był ktoś z chrzestnych bierzmowanego, w przypadku braku innych świadkiem może być ojciec lub matka bierzmowanego.
SZAFARZ BIERZMOWANIA
437. W Diecezji Kaliskiej sakramentu bierzmowania udzielają: biskup diecezjalny, biskup pomocniczy, a także prezbiterzy w przypadkach, w których biskup diecezjalny udzieli im takiego upoważnienia. W niebezpieczeństwie śmierci sakramentu bierzmowania może udzielić proboszcz lub inny prezbiter.
PROŚBA O UDZIELENIE BIERZMOWANIA
438. Proboszcz kieruje pismo do Kurii z prośbą o udzielenie bierzmowania, zaznaczając w nim liczbę kandydatów oraz jak wyglądało ich przygotowanie. Prośba winna być wniesiona najpóźniej do końca stycznia roku, w którym w parafii ma być bierzmowanie.
ZAPIS BIERZMOWANIA
439. Nazwiska bierzmowanych wraz ze wzmianką o szafarzu, rodzicach, świadkach, miejscu i dacie bierzmowania, należy wpisać do księgi bierzmowanych w miejscu udzielenia sakramentu. O udzieleniu bierzmowania należy powiadomić proboszcza miejsca chrztu, który je odnotuje w akcie chrztu bierzmowanego.
INSTRUKCJA “PRZYGOTOWANIE DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA W DIECEZJI KALISKIEJ” z 13 lipca 2022 roku
WPROWADZENIE
1. W trosce o rzetelne przygotowanie kandydatów oraz dla ujednolicenia katechezy przygotowującej do sakramentu bierzmowania, biorąc pod uwagę “Wskazania Konferencji Episkopatu Polski dotyczące przygotowania do sakramentu bierzmowania”, przyjmujemy w Diecezji Kaliskiej następujące zasady przygotowania do bierzmowania.
GŁÓWNE CELE I ZADANIA
2. Głównym celem przygotowań jest głębsze zjednoczenie kandydata do bierzmowania z Chrystusem, większa zażyłość z Duchem Świętym oraz rozbudzenie zmysłu przynależności do Kościoła. Cel ten realizujemy podejmując następujące zadania:
a. wprowadzenie w głębszą, osobistą relację z Chrystusem,
b. wspieranie w otwarciu na działanie Ducha Świętego,
c. pomoc w zintegrowaniu życia z wyznawaną wiarą,
d. towarzyszenie w głębszym przeżywaniu modlitwy oraz liturgii Kościoła,
e. wprowadzenie w życie wspólnoty Kościoła,
f. zaangażowanie w dzieła podejmowane przez wspólnotę parafialną,
g. motywowanie do dawania świadectwa wiary i przynależności do Kościoła.
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
3. Przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania powinno być ukierunkowane na kandydata, którego należy poznać, aby owocnie towarzyszyć mu w rozwoju łaski chrztu świętego oraz pomagać w pełniejszym otwarciu się na działanie Ducha Świętego i przyjęciu łaski sakramentu bierzmowania.
4. Przygotowanie do bierzmowania jest czasem, który powinien zaowocować umocnieniem i wzrostem wiary młodego człowieka, ponownym odkryciem piękna życia sakramentalnego oraz uświadomieniem znaczenia wartości chrześcijańskich, którymi warto w życiu się kierować. Z tego względu należy odchodzić od takiej organizacji formacji kandydatów do bierzmowania, która przypominałaby szkolną lekcję religii. Należy dołożyć starań, aby przygotowanie nabrało charakteru przede wszystkim ewangelizacyjnego, inicjacyjnego i formacyjnego. Przygotowanie powinno dopełniać te zadania katechezy, które w szkole nie są w pełni realizowane, m. in. formacja liturgiczna, wychowanie do modlitwy i wprowadzenie w życie wspólnoty Kościoła i do misji.
5. Przygotowanie powinni trwać dwa lata. Zaleca się, aby kandydaci rozpoczęli je na początku ósmej klasy szkoły podstawowej, a do sakramentu bierzmowania przystąpili pod koniec pierwszej klasy szkoły ponadpodstawowej. W mniejszych parafiach można organizować przygotowanie do bierzmowania dla dwóch lub trzech roczników kandydatów.
6. Przygotowanie powinno odbywać się według programu, który stanowi załącznik do niniejszej instrukcji.
7. Środowiskiem przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania, niezależnie od tego, gdzie kandydat uczęszcza do szkoły, jest parafia faktycznego zamieszkania kandydata.
8. Odpowiedzialność za organizację formacji kandydatów do bierzmowania spoczywa na proboszczu parafii, który we współpracy z duszpasterzami, katechetami i animatorami podejmuje odpowiednie działania.
9. Uczestnictwo w szkolnej lekcji religii jest koniecznym warunkiem rozpoczęcia formacji i dopuszczenia do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Kandydat do bierzmowania na początku formacji przygotowującej do przyjęcia tego sakramentu powinien poinformować o tym nauczyciela religii, a pod koniec formacji powinien odpowiednio wcześniej poprosić szkolnego katechetę o opinię na temat posiadanej wiedzy i świadectwa życia chrześcijańskiego. Opinię szkolnego katechety kandydat przedkłada duszpasterzowi, do którego należy ostateczna decyzja o dopuszczeniu do przyjęcia bierzmowania.
10. Duszpasterz podejmuje decyzję o wykorzystaniu podczas formacji kandydatów do bierzmowania pamiętników, kart formacyjnych lub kart spotkań, w których odnotowuje się uczestnictwo w praktykach religijnych oraz spotkaniach formacyjnych. Karty formacyjne powinny być punktem wyjścia do rozmowy z kandydatem o jego wierze i pobożności.
ZGŁOSZENIA KANDYDATA
11. Rozpoczęcie formacji do przyjęcia bierzmowania powinno opierać się na dobrowolności zgłaszających się. Nabór kandydatów powinien rozpocząć się we wrześniu każdego roku przede wszystkim dla uczniów, którzy rozpoczęli naukę w ósmej klasie szkoły podstawowej.
12. Koniecznym elementem rozpoczęcia przygotowań jest wstępna rozmowa duszpasterza z kandydatem w obecności rodzica lub opiekuna, która powinna być okazją do budowania relacji duszpasterza z młodym człowiekiem. Rozmowa powinna odbyć się w atmosferze życzliwości.
ORGANIZACJA PRZYGOTOWANIA DO PRZYJĘCIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA
13. Formacja kandydatów do przyjęcia sakramentu bierzmowania w Diecezji Kaliskiej obejmuje różne formy działań duszpasterskich i katechetycznych.
SPOTKANIA W MAŁYCH GRUPACH
14. Spotkania w ramach przygotowań powinny być organizowane w małych grupach (ok. 15 osób) i zasadniczo powinny odbywać się w salach parafialnych, a nie w kościele. Za ich przeprowadzenie odpowiada duszpasterz lub animator działający w porozumieniu i we współpracy z duszpasterzem. Przed spotkaniami w małych grupach animatorzy powinni odbywać spotkania formacyjne z duszpasterzem.
15. Spotkania w małych grupach wymagają dobrze przygotowanych animatorów. Wybór animatorów należy do proboszcza i do współpracujących z nim duszpasterzy. Należy zatroszczyć się o formowanie świeckich animatorów. Można skorzystać z animatorów uformowanych w ruchach kościelnych lub poprzez diecezjalne inicjatywy formacyjne.
CELEBRACJE
16. Dopełnieniem spotkań w małej grupie są celebracje, które mają charakter przeżyciowy i inicjacyjny. Ważne, aby odbywały się systematycznie, były dobrze przygotowane i wynikały z programu formacyjnego. Celebracje powinny odbywać się we wspólnocie przygotowujących się do bierzmowania.
DZIEŁA APOSTOLSKIE
17. Kandydat, poznawszy w czasie spotkań w małych grupach i przeżywszy podczas celebracji inicjacyjnych prawdy wiary, jest posłany, aby dzielił się tym, co otrzymał, wzrastając przeto w duchu służby. Dlatego też istotnym elementem formacji kandydatów, wynikającym z dynamiki przygotowania, jest angażowanie ich w dzieła apostolskie podejmowane w parafii i diecezji.
ROZMOWA DUSZPASTERSKA
18. Rozmowy duszpasterskie z kandydatami muszą zajmować odpowiednie miejsce w formacji. Wypada, aby podejmować je na początku formacji, na zakończenie pierwszego roku formacji oraz przed dopuszczeniem do sakramentu bierzmowania. Są one integralną częścią przygotowań oraz okazją do weryfikacji stopnia wzrostu w wierze, zaangażowania w formację oraz w życie liturgiczne i parafialne. Rozmowy te nie powinny przyjmować formy egzaminu.
INTEGRACJA I SKUPIENIE
19. W ramach przygotowań należy zadbać o formy posługi duszpasterskiej służące integracji młodzieży i wewnętrznemu skupieniu. Tego typu działania mogą odbywać się w parafii lub ośrodkach rekolekcyjnych (np. Przedborów, Kalisz-Winiary, Dobrzyca i inne). Elementem składowym formacji powinna być konferencja ewangelizacyjna, spowiedź i wspólnotowa Eucharystia. Należy zatroszczyć się o budowanie więzi między uczestnikami.
20. Można także skorzystać z diecezjalnych propozycji duszpasterskich, takich jak: StandUp, Światowy Dzień Młodzieży na poziomie diecezjalnym (niedziela Chrystusa Króla), DomSpot, Festiwal “Tratwa”, QUlturalne Bierzmowanie i inne inicjatywy diecezjalnego duszpasterstwa młodzieży.
FORMACJA RODZICÓW
21. W przygotowaniu młodzieży do bierzmowania nie można pominąć rodziców. Na początku formacji należy zorganizować spotkanie, podczas którego duszpasterz wyjaśni rodzicom etapy formacji oraz zaprosi ich do współpracy. Kolejne spotkanie powinno być na zakończenie pierwszego roku formacji, a trzecie na zakończenie formacji kandydatów. Spotkania z rodzicami są dobrą okazją do ewangelizowania rodzin oraz poznawania środowiska życia młodzieży.
ŚWIADEK BIERZMOWANIA
22. Przystępującemu do bierzmowania powinien towarzyszyć świadek, który ma troszczyć się o to, by bierzmowany postępował jak prawdziwy wyznawca Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z tym sakramentem (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 892). Wypada, aby świadkiem bierzmowania był ojciec lub matka chrzestna. Świadek bierzmowania powinien spełniać warunki określone w kan. 874 Kodeksu Prawa Kanonicznego [czyli te same warunki, które ma spełniać chrzestny].
IMIĘ PRZY BIERZMOWANIU
23. Przystępujący do bierzmowania może zachować imię chrzcielne lub wybrać imię świętego, który będzie dla niego wzorem życia chrześcijańskiego. Kryterium wyboru imienia powinno być piękno życia patrona. Bierzmowani powinni zapoznać się z życiorysem swojego patrona, uświadamiając sobie przymioty, które chcieliby naśladować w swoim życiu.
CZAS PRZYJĘCIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA
24. Okres przygotowania do bierzmowania jest wyjątkowym czasem towarzyszenia młodemu człowiekowi, który powinien otrzymać w czasie formacji pomoc, dzięki której umocni swoją wiarę oraz rozwinie duchowość. Dobrze przygotowana formacja do bierzmowania może zaowocować zaangażowaniem młodych w życie duszpasterskie parafii. Kontynuacją formacji będzie podjęcie zaangażowania przez młodych w grupach i wspólnotach, które działają w parafii.
25. Ważną sprawą jest to, aby młodzież zarówno przed bierzmowaniem jak i w czasie późniejszej religijnej i duchowej formacji uczestniczyła w wydarzeniach diecezjalnych.
KANDYDACI W PÓŹNIEJSZYM WIEKU
26. Przez kandydatów w późniejszym wieku rozumiemy tych, którzy ukończyli szkołę średnią, a jeszcze nie przyjęli sakramentu bierzmowania. Poznanie motywów, które skłaniają ich do przyjęcia sakramentu bierzmowania, może być bardzo pomocne w formacji tych kandydatów.
27. Obowiązek przygotowania kandydatów spoczywa na proboszczu parafii zamieszkania kandydata. Formację kandydatów w starszym wieku można zorganizować w dekanacie.
28. Przygotowanie dorosłych powinno trwać przynajmniej rok i nie powinno przyjmować pozoru przyspieszonego kursu, ale powinno opierać się na zasadach opisanych powyżej: spotkania w małych grupach, celebracje, dzieła apostolskie, rozmowy duszpasterskie.
29. Osoby odpowiednio przygotowane mogą przyjmować bierzmowanie w ustalonych wcześniej terminach w katedrze lub w parafiach. Kandydat powinien przedstawić w kancelarii parafii, w której przyjmuje bierzmowanie, metrykę chrztu, zaświadczenie o przystąpieniu do spowiedzi świętej i zaświadczenie własnego proboszcza o odbytym przygotowaniu do bierzmowania.