1. Kościół uczy, że ciała zmarłych powinny być traktowane z szacunkiem i miłością wypływającą z wiary i nadziei zmartwychwstania. Zgodnie z biblijną tradycją Kościół usilnie zaleca zachowanie dotychczasowego zwyczaju grzebania ciał zmarłych, dopuszcza jednak kremację zwłok, jeśli nie została dokonana z pobudek przeciwnych nauce chrześcijańskiej, a zwłaszcza jeśli nie podważa wiary w zmartwychwstanie ciała (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 1176; Katechizm Kościoła Katolickiego 2301).
2. Pewne dyspozycje dotyczące kremacji podają “Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich” (Katowice 1991²). Ze wskazań tych wynika, że przed kremacją należy odprawić obrzędy w kościele, kaplicy cmentarnej lub w pomieszczeniu krematorium według form podanych w rytuale. Zawsze jednak należy podkreślać pierwszeństwo grzebania ciał, które “Kościół wyżej ceni, ponieważ sam Chrystus chciał być pogrzebany. Należy również unikać niebezpieczeństwa zgorszenia lub zdziwienia ze strony wiernych”.
3. Wyższość grzebania zwłok uzasadnia późniejsze wyjaśnienie Kongregacji Sakramentów i Kultu Bożego (1977 r.), która na pytanie: czy można odprawić obrzędy pogrzebowe nad urną z prochami zmarłego, wyjaśnia, że “nie wydaje się stosownym, aby nad prochami celebrowano obrzędy, które mają na celu uczczenie ciała zmarłego. Nie chodzi tutaj o potępienie kremacji, ale o zachowanie prawdziwości i czytelności znaku liturgicznego. Prochy bowiem wyrażają zniszczenie ludzkiego ciała oraz zaciemniają i nie oddają idei snu w oczekiwaniu zmartwychwstania. Ponadto to właśnie ciału, a nie prochom, oddaje się cześć w czasie liturgii, ponieważ od chwili chrztu świętego stało się ono świątynią uświęconą przez Ducha Świętego” (“Notitiae” 13[1977] s. 45).
4. W podobnym duchu szacunku do ciała zmarłego wyraża się również Katechizm Kościoła Katolickiego, który stwierdza: “Żegnając zmarłego, Kościół poleca go Bogu. Jest to ostatnie pożegnanie, jakie wspólnota chrześcijańska oddaje swemu członkowi, zanim jego ciało będzie wyniesione i pogrzebane” (1690).
5. Narastająca w Polsce praktyka kremacji zwłok wymaga następujących ustaleń i wytycznych duszpastersko-liturgicznych:

a) Obrzędy pogrzebowe z ostatnim pożegnaniem włącznie, z udziałem rodziny i wspólnoty parafialnej, zasadniczo należy odprawić przed kremacją ciała zmarłego, zgodnie z podanym w rytuale formami i odpowiednio dobranymi stacjami (“Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, s. 23-188). Do takiej praktyki należy wychowywać wiernych.

b) Urnę po kremacji składa się w grobie lub w specjalnym kolumbarium (ściana lub kaplica na cmentarzu) bez zewnętrznej okazałości, z udziałem jedynie najbliższej rodziny, przy zachowaniu niżej podanych obrzędów.

c) W uzasadnionych przypadkach, np. po sprowadzeniu urny z prochami z zagranicy, obrzędy pogrzebowe, podane w rytuale, można sprawować nad samą urną, którą stawia się przed prezbiterium na odpowiednim podwyższeniu, obok zapalonego paschału.

OBRZĘD ZŁOŻENIA URNY W GROBIE

W zależności od okoliczności, zwłaszcza jeśli przed kremacją nie miały miejsca żadne obrzędy pogrzebowe, złożenie urny do grobu może poprzedzić liturgia słowa i modlitwy Ostatniego pożegnania podane w Trzeciej formie pogrzebu z jedną stacją (Obrzędy pogrzebu, s. 115-127) odpowiednio je zmieniając (zamiast “ciało”, winno się mówić “doczesne szczątki” itp.).

Jeśli przed kremacją zostały odprawione obrzędy zgodnie z rytuałem, złożeniu urny do grobu towarzyszą następujące obrzędy:

OBRZĘDY WSTĘPNE (w kaplicy/kościele lub przy grobie)

K. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

W. Amen.

K. Ojciec miłosierdzia i Bóg wszelkiej pociechy niech będzie z wami wszystkimi.

W. I z duchem twoim.

Prowadzący obrzęd wzywa do modlitwy tymi lub podobnymi słowami:

Niedawno pożegnaliśmy naszego brata (naszą siostrę) N. Obecnie pragniemy złożyć jego (jej) doczesne szczątki w grobie. Współczujemy najbliższej rodzinie zmarłego (zmarłej). Wierzymy, że śmierć jest początkiem lepszego życia, a nasza rozłąka ze zmarłymi jest przejściowa. Ufamy, że spotkamy się znowu z N. w domu naszego Ojca.

Módlmy się słowami Psalmu 23:

Refren: Pan mym pasterzem, nie brak mi niczego.

Albo: Zła się nie zlęknę, bo Ty jesteś ze mną.

Pan jest moim pasterzem,+

niczego mi nie braknie, *

pozwala mi leżeć na zielonych pastwiskach.

Prowadzi mnie nad wody, gdzie mogę odpocząć, *

orzeźwia moją duszę.

Refren.

Wiedzie mnie po właściwych ścieżkach *

przez wzgląd na swoją chwałę.

Chociażbym przechodził przez ciemną dolinę, +

zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną, *

Kij Twój i laska pasterska są moją pociechą.

Refren.

Stół dla mnie zastawiasz*

na oczach mych wrogów.

Namaszczasz mi głowę olejkiem, *

kielich mój pełny po brzegi.

Refren.

Dobroć i łaska pójdą w ślad za mną *

przez wszystkie dni życia.

I zamieszkam w domu Pana *

po najdłuższe czasy.

Refren.

MODLITWA

Módlmy się. Panie Jezu Chryste, Ty jesteś dobrym Pasterzem i troszczysz się o nas. Nie opuszczasz nas nawet w śmierci. Prosimy Cię, zaprowadź naszego brata (naszą siostrę) N. do wiekuistej światłości i pozwól mu (jej) zamieszkać w Domu Ojca niebieskiego na wieki.\

W. Amen.

Jeżeli okoliczności za tym przemawiają, można również wybrać z liturgii słowa odpowiednio dobrane czytania biblijne (Obrzędy pogrzebu, s. 224-343).

O ile urnę zanosi się w procesji do grobu, wykonuje się odpowiednio dobrane śpiewy.

OBRZĘDY PRZY GROBIE

K. Na ziemi nie mamy stałego miejsca, ale oczekujemy nowego w przyszłym świecie. Umocnieni wiarą, że Bóg wskrzesi zmarłych do życia, żegnamy doczesne szczątki zmarłego (zmarłej) N. i pragniemy złożyć je w grobie. Błagajmy Boga, aby naszego brata (naszą siostrę) wskrzesił w chwale i doprowadził do społeczności świętych. Prośmy o to słowami Modlitwy Pańskiej.

W. Ojcze nasz…

Można także odmówić jedną z modlitw powszechnych (Obrzędy pogrzebu, nr 72, s. 75, nry 244-245, s. 206-215).

MODLITWA KOŃCOWA

Ojcze miłosierny, dzięki Ci składamy za wszystkie dobrodziejstwa, którymi obdarzyłeś Twojego sługę (Twoją służebnicę) N. w ziemskim życiu i które za jego (jej) pośrednictwem nam przypadły w udziale. Boże, Ty w chrzcie świętym uczyniłeś naszego brata (naszą siostrę) swoim dzieckiem. Wysłuchaj nasze prośby i otwórz mu (jej) bramy raju, nam zaś, którzy pozostajemy na ziemi, daj moc, abyśmy się wzajemnie pocieszali słowami wiary, aż spotkamy się wszyscy w Chrystusie i na zawsze połączymy się w Tobą i z naszymi zmarłymi. Przez Chrystusa, Pana naszego.

W. Amen.

Albo:

Boże, Tobie polecamy naszego brata (naszą siostrę) N. i prosimy Cię, Ojcze pełen miłosierdzia, odpuść mu (jej) grzechy, które popełnił (popełniła) z ludzkiej ułomności, aby umarły (umarła) dla świata żył (żyła) dla Ciebie. Przez Chrystusa, Pana naszego.

W. Amen.

Kapłan kropi grób wodą święconą, mówiąc:

Panie Boże, pobłogosław ten grób, w którym składamy urnę z doczesnymi szczątkami naszego brata (naszej siostry) N., i obmyj jego (jej) duszę z wszelkiej winy, aby razem ze wszystkimi świętymi miał (miała) udział w radości życia wiecznego.

Następnie kapłan rzuca na urnę grudkę ziemi, mówiąc:

Z prochu powstałeś i prochem jesteś, ale Pan cię wskrzesi w dniu ostatecznym. Żyj w pokoju. Złożymy teraz urnę z doczesnymi szczątkami naszego brata (naszej siostry) do grobu. Ponieważ Chrystus zmartwychwstał jako pierwszy z umarłych i zapowiedział, że odnowi nasze śmiertelne ciała na podobieństwo swojego ciała uwielbionego, ufamy, że wskrzesi je, gdy przyjdzie w chwale.

ZŁOŻENIE URNY DO GROBU

Urnę wkłada się do grobu, następnie kapłan czyni znak krzyża i mówi:

W krzyżu naszego Pana Jezusa + Chrystusa jest zmartwychwstanie i życie. Odpoczywaj w pokoju.

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO

K. Niech was błogosławi Bóg, Ojciec wszelkiej pociechy, który stworzył człowieka i dał wierzącym nadzieję zmartwychwstania.

W. Amen.

K. Niech Bóg udzieli żyjącym przebaczenia grzechów, a wszystkim zmarłym światła i pokoju.

W. Amen.

K. Niech nam da szczęśliwe życie wieczne z Chrystusem, który prawdziwie zmartwychwstał.

W. Amen.

K. Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, + i Duch Święty.

W. Amen.

KOŃCOWA MODLITWA ZA ZMARŁYCH

K. Wieczny odpoczynek racz mu (jej) i wszystkim zmarłym dać, Panie.

W. A światłość wiekuista niechaj im świeci.

K. Niech odpoczywają w pokoju.

W. Amen.

Na zakończenie śpiewa się: Witaj Królowo albo inną pieśń maryjną według miejscowego zwyczaju.